| دوره | وضعيت اقتصاد جهاني | شاخص قيمت کالاها | روند قيمت نفت |
| دهه 1970 | فشارهاي تورمي گسترده در اقتصاد جهاني | ↑ | | افزايشي |
| 1980 - 1985 | کاهش فشارهاي تورمي | ↑ | 95- 130 | کاهشي |
| 1985-1990 | بحران مالي و افزايش تورم | ↑ | 95-170 | افزايشي |
| 1990- 1993 | بحران در اروپا | ↓ | 120-150 | رو به جلو |
| 1993- 1998 | بهبود اقتصادي و تورم | ↑ | 160- 240 | رو به جلو |
| 1999 - 2001 | کسادي و کند شدن رشد اقتصادي | ↓ | 170- 230 | کاهشي |
| 2001 - 2005 | رشد تورم و رشد اقتصاد جهاني | ↑ | 180 – 300 | افزايشي |
| 2006 - 2008 | فشارهاي شديد تورمي | ↑ | 250 – 460 | افزايشي |
| 2008- 2010 | پيشبيني رکود و کسادي | ↓ | 150 - 300 | پيشبيني کاهشي |
کاهش بيش از 60 درصد در قيمت نفت پيامدهاي زيادي در بردارد که به بررسي آن ميپردازيم:
نخست آنکه افت شديد قيمت نفت نشان ميدهد که طرف تقاضا مشکل دارد و در حقيقت پايين آمدن سطح تقاضا به موضوع کند شدن رشد اقتصاد کشورهاي صنعتي و نوظهور مربوط ميشود. اوپک در اقدامي تلاش نمود که با محدود کردن عرضه، قيمت نفت را کنترل نمايد، اما به نظر ميرسد مساله مازاد عرضه نيست، بلکه افت شديد تقاضا در اثر نااطميناني سرمايهگذاران و بنگاههاي اقتصادي نسبت به شرايط آينده است. بنابراين با توجه به بحران مالي و صدمه ديدن صنايع مختلف در اقتصادهاي پيشرفته و در حال توسعه و پايين آمدن سطح اطمينان جهاني نسبت به کسب و کار انتظار نميرود قيمت نفت و کالاها بتوانند حرکت افزايشي جديدي آغاز کنند و احتمالا براي يک دوره شش تا دو ساله در سطوح پايين دادوستد شوند. برخي از تحليلگران معتقدند قيمت نفت بين 30 تا 80 دلار در ميانمدت نوسان خواهد نمود.
دومين نکته آن است که افت فعاليتهاي اقتصادي در سطح جهاني، ميتواند به طور غيرمستقيم يا مستقيم بر روند اقتصاد ايران موثر باشد. از آنجايي که بخش بزرگي از درآمدهاي کشور متکي به فروش انرژي (گاز و نفت) است، کاهش ميزان توليد و افت قيمت آن اثر بزرگي بر روند فعاليتهاي اقتصادي ايران خواهد گذاشت. بدين ترتيب کسادي در بخشهاي مختلف ايران ميتواند در يک دوره شش تا يک سال و نيم پس از تثبيت قيمت نفت در زير 80 دلار خودنمايي کند.
سومين نکته اثر کاهش قيمت نفت بر روي برابري ارزش دلار ايالات متحده با ريال است. از يک سو با توجه به تضعيف اقتصادها، کاهش نرخهاي بهره در سطح جهاني و عدم تمايل به سرمايهگذاري در داراييهاي پرريسک تقاضا براي دلار رو به گسترش است. شاخص دلار نزديک به 22 درصد از نيمه دوم 2008 رشد داشته و شاخص قيمت کالا بيش از 46 درصد تنزل کرده است. در همين حال نفت بيش از 66 درصد کاهش يافته است.
از سوي ديگر کاهش قيمت کالاها، سبب پايين آمدن سطح تورم جهاني و پايين آمدن بازدهي اوراق بهادار خواهد گرديد که ميتواند به سود دلار تمام شود. بدين ترتيب احتمالا دلار براي يک دوره بلندمدت در برابر ارزهاي پربازده تقويت ميگردد.
از آنجايي که دلار در سطح جهاني نسبت به اکثر ارزهاي عمده تقويت گرديده و احتمالا باز هم در مسير رشد قرار خواهد گرفت، ميتوان انتظار داشت که به طور طبيعي دلار در برابر ريال تقويت گردد. با اين وجود موضوع کنترل قيمت دلار در برابر ريال از سوي بانک مرکزي مسالهاي است که بايد در اين رابطه بررسي شود. در طي سالهاي گذشته با توجه به رشد درآمدهاي نفتي و تقويت ذخاير ارزي امکان پشتيباني از ريال وجود داشت، اما چنانچه قيمت نفت به سير نزولي خود ادامه دهد، احتمالا برابري دلار به ريال دستخوش تغيير خواهد گرديد و انتظار ميرود ريال در برابر ارزهاي ديگر تضعيف گردد. نکته قابل تامل آن است که دلار هزار توماني ممکن است براي مدتي در اين سطح باقي بماند، اما در بلندمدت احتمال بالايي براي افزايش نرخ فراتر از اين ارقام وجود دارد. همچنين پايين آمدن دلار به سطح 9000 ريال امري است که شانس کمي براي آن وجود دارد. اگر سناريو کاهش قيمت نفت و احتمال تقويت دلار در بلندمدت مدنظر باشد، برابري دلار به ريال در پايين ارزش ذاتي آن قرار دارد.
چهارمين مورد به مساله تاثيرپذيري صنايع مختلف و بخشهاي اقتصادي از تغييرات ارز مربوط ميشود. از يک طرف با توجه به محدود شدن ذخاير ارزي و پايين آمدن درآمدهاي نفتي انتظار ميرود با توجه به نظريه کششها و توجه به ترازپرداختهاي کشور، واردات نسبت به گذشته کاهش يابد. از طرف ديگر بالا رفتن ارزش دلار در برابر ريال احتمالا صادرات را تشويق خواهد کرد. به طور نمونه صنعت فرش ميتواند نسبت به گذشته جنب و جوش بيشتري پيدا کند، چرا که اکنون صادرکنندگان ميتوانند ريالهاي بيشتري با فروش محصولات به خارج بدست آورند. گران شدن واردات ميتواند به نفع برخي از صنايع داخلي تمام شود.
پايين آمدن قيمت مواد خام صنعتي و کالاهاي واسطهاي ميتواند هزينه تمام شده را براي برخي صنايع کاهش دهد. به طور نمونه چنين وضعيتي ممکن است بر روي سودآوري صنعت ماشينآلات برقي يا برخي از شرکتها در گروه صنعت کانيهاي غيرفلزي موثر باشد. بدين ترتيب انتظار ميرود در بورس اوراق بهادار ايران چرخشي در صنايع ايجاد شود و توجه سرمايهگذاران از گروههايي همچون فلزات اساسي، کانيهاي فلزي، سيمان، ساختمان و پتروشيمي به سوي صنايع ديگر مانند ماشين آلات برقي، کانيهاي غيرفلزي و محصولات فلزي متمرکز شود.
احتمال کاهش بيشتر سطح عمومي قيمت سهام در بورس اوراق بهادار ايران
از اواخر مرداد سال جاري، شاخص قيمت بورس سهام در ايران پس از دستيابي به سقف 13000 واحد پيوسته کاهش يافت و از سطح رواني 10 هزار واحد نيز گذشت. با توجه به گذر کردن شاخص قيمت از محدوده کليدي 10500 واحد انتظار در مورد بازگشت شاخصها و ايجاد حرکت افزايشي براي گروههاي صنايع تضعيف گرديد و اکنون مسير کاهشي ابتدا تا 9000 واحد و پس از آن تا 8000 واحد مدنظر قرار خواهد گرفت. از لحاظ تحليل نموداري با در نظر داشتن سقف ايجاد شده در سطح 13000 واحد و عبور شاخص از محدوده 10 هزار واحد، احتمالا براي يک دوره شش تا يک ساله مسير کاهشي براي بازار سرمايه ايران انتظار ميرود.
نمودار 1
شاخص قيمت بورس اوراق بهادار ايران از سال 1377 تا 1387؛ با توجه به ايجاد سقف در محدوده 13000 واحد و گذر کردن شاخص از محدوده 10500 واحد روند کاهشي براي شاخصها و گروههاي صنايع در بورس ايران انتظار ميرود.
شاخص قيمت کالاها در مسير نزولي قرار دارد
هم از جنبه اقتصادي و در نظر داشتن عرضه و تقاضا و هم از جنبه نموداري روند کالاها (انرژي و فلزات) کاهشي است و احتمالا براي يک دوره شش تا يک ساله به مسير نزولي ادامه خواهند داد. نشانهها و شواهد بازگو کننده اين حقيقت هستند که گروههاي صنعت فولاد، سنگ آهن، مس و بخشهاي مرتبط با آنها در شرايط نامساعدي از لحاظ سرمايهگذاري قرار دارند.
نمودار 2
شاخص قيمت کالا از 1982 تا 2008
رکود در صنعت ساختمان
پايين آمدن قيمت برخي محصولات ساختماني (از جمله آهن، فولاد و سيمان)، کاهش درآمدهاي نفتي، متوقف شدن روند وامدهي به شيوه گذشته و عدم تمايل سرمايهگذاران به خريد داراييهاي پرريسک و کمبود نقدينگي موجب رکود در بخش ساختمان گرديده است. افت قيمت کالاها گرچه هزينه تمام شده براي ساختمان سازي را کاهش ميدهد، اما عدم تقاضاي موثر براي سرمايهگذاري در بخش ساختمان و افول انگيزههاي سفتهبازانه در اين بخش ميتواند بار ديگر اين صنعت را براي يک دوره چند ساله با رکود روبرو سازد.
جمع بندي
دورههاي رشد فعاليتهاي تجاري شامل بهبود و رونق و کند شدن فعاليتهاي کسب و کار شامل کسادي و رکود جزء ذات نظام سرمايهداري هستند. دوره تورم شديد که با اوج رونق همراه است و دوره رکود بيانگر نقاط بحراني در روند رشد اقتصادي به حساب ميآيند. بنابراين طبيعي است که به طور معمول در طي دورههاي چهار ساله يا هشت ساله شاهد تغييراتي در روند فعاليتهاي تجاري در سطح کشور و جهان باشيم. دادههاي اقتصادي کشورهاي صنعتي (منطقه يورو، ايالات متحده، کانادا، انگلستان) نشان ميدهند که اين جوامع وارد دوره رکود شدهاند که با سقوط بازارهاي جهاني در آگوست 2007 و مساله وامهاي غيراصلي آغاز گرديد. بحران مالي، ورشکستگي بانکها و موسسات مالي، پايين آمدن سطح درآمد شرکتها و تنزل نرخهاي بهره جهاني در کنار افت شديد کالاها نشان دهنده اين واقعيت است که سرمايهگذاران از داراييهاي پرريسک گريزان شدهاند و اقتصادها در حالت رکود قرار دارند. عدم اطمينان نسبت به سرمايهگذاري، کند شدن رشداقتصادي و کاهش تقاضا بر روي قيمت انرژي به شدت اثرگذار بوده و اين موضوع به طور غيرمستقيم بر روي اقتصاد ايران سايه افکنده است. در اين شرايط دلار و ين به عنوان ارزهاي کم بازده مورد توجه موسسات و صندوقها در سطح بينالمللي قرار گرفته و بدين ترتيب انتظار ميرود دلار در برابر اکثر ارزها به رشد و تقويت ادامه دهد. تقويت شاخص دلار، کاهش درآمدهاي نفتي و رکود در صنايع مختلف شانس زيادي را براي تضعيف بيشتر ريال در برابر دلار آمريکا بوجود آورده و احتمالا دلار در بلندمدت از سطح 1000 تومان فراتر رود.
بورس اوراق بهادار ايران از يک سو تحت تاثير کند شدن رشد اقتصاد جهاني و پايين آمدن سطح کالاها قرار گرفته و از سوي ديگر پايين آمدن درآمدهاي نفتي نگراني سرمايهگذاران از افت نسبت قيمت به درآمد (P/E) را ايجاد کرده و همه اين مسائل باعث سقوط شاخصهاي بورس گرديده است. با توجه به جو منفي کنوني انتظار ميرود مسير کاهشي شاخصهاي بازار سرمايه طي شش ماه آتي ادامه يابد.
منبع: موسسه آموزش و پژوهشهاي اقتصادي رهنمون سرمايه
نويسنده: محمد مساح
سپاس از دوستاني كه با لطف خودشون دارن من در ارائه اين بخش يه جورايي هول ميدن و با بودنشون و نظرات و انتقاداتشون انگيزه ايجاد ميكنن.
اميدوارم از مقاله اين هفته هم بهره كافي برده باشيد
طبق در خواستهاي مكرر و حضور چشمگير و موثر اقتصاد دوستان و اقتصاددانان عزيز بار ديگر ورودي فروم ايران و آمريكا رو ميدم تا عزيزان به بحثهاي آزاد دسترسي پيدا كنند
منتظر حضور گرم شما در اونجا هم هستم
روزنه در فروم
\//\
No comments:
Post a Comment